نووسینەكانی ئەم دواییە لەسەر بوونی پێگەی چین لە هەرێمی كوردستان بۆتە مۆدە، "چین بە هێمنی داگیرمان دەكا، كاریگەری چین بە شێوەیەكی نەبینراو فراوانتر دەبێت و مەترسی بە بێدەنگی نزیك دەبێتەوە"،.

لەم چوارچێوەیەدا، چین وەك دەوڵەتێك دەرناكەوێت كە لە ڕێگەی بەرژەوەندی و سیاسەتە ناسراوەكانەوە كاردەكات، بەڵكو وەك هێزێكی سێبەر- هەموو ئەنجومەنێك وەك تەڵەیەك، هەموو ئاڵوگۆڕێك جۆرێكە بۆ بەكارهێنان و مۆبیلیزەكردن،ئەم وێناكردنە لە ڕووی شیكارییەوە كۆڵەوارییە و بەنزیكەی تەواوی لە گوتاری جیۆپۆلیتیكی ڕۆژئاواوە وەرگیراوە نەك لە ئەزموونی ژیاوی كوردستان یان ڕەفتاری ڕاستەقینەی چیندا زەمینەسازی بكرێت،چین لە هەرێمی كوردستان چەترێكی ئەمنی دابین ناكات، سەربازەكان جێگیر ناكات، زیرەكی هاوبەش دەكات،ئاسایش لە هەرێمی كوردستان بە شێوەیەكی یەكلاكەرەوە لە لایەن بەشداریكردنی ڕۆژئاواوە بە تایبەتی لەلایەن ئەمەریكا و هاوپەیمانەكانی دایە. ئەم واقیعە بەهۆی ئەو پەیوەندییە كولتووری و ئابوورییانەی چینەوە مەترسی لەسەر نییە، هیچ ناكۆكییەك نییە كە ڕكابەری لە نێوان ئەمریكا و چیندا هەبێت.

كێبڕكێی ستراتیژی لە نێوان زلهێزەكان ڕاستییەكی دامەزراو لە پەیوەندییە نێودەوڵەتییە هاوچەرخەكاندا. بەڵام ئەوەی كە بە قووڵی كەموكوڕی تێدایە، ئەو دووپاتكردنەوەیە كە ئەم ڕكابەرییە بە شێوەیەك "تەشەنەی كردووە بۆ هەموو بوارەكان" كە هەرێمی كوردستان دەگۆڕێت بۆ سەنگەرێكی پاسیڤ كە هەموو دەستپێشخەرییەكی كولتووری، ئابووری، یان ئەكادیمی دەبێت وەك مانۆڕێكی دوژمنكارانە لێكبدرێتەوە،بەشداریكردنی چین لە هەرێمی كوردستان نزیكەی تەواوی لە ڕێگەی هێزی نەرمەوە كاردەكات- دیالۆگ، بازرگانی، ئاڵوگۆڕی پیشەیی و كولتووری.

هێزی نەرم، لە ڕێگەی ڕاكێشان و كارلێكی خۆبەخشانە كاردەكات، نەك ناچاركردن،ئەگەر هێزی نەرم بە تەنیا هەژموونی دروست بكردایە، ئەوا دەیان ساڵ بوونی ڕۆشنبیری و پەروەردەیی و میدیایی ئەمریكا لە سەرانسەری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا هەژموونی بێ كێبڕكێی لە هەموو شوێنێكدا بەرهەم دەهێنا. واقیع بە ڕوونی ئەمە پووچەڵ دەكاتەوە،كوردستان خۆی بەڵگەیەكی زیندووە بۆ پێچەوانەكەی. بۆ دەیان ساڵە، ناوچەكە بە قووڵی بەركەوتەی هێزی نەرمی ڕۆژئاوایی بووە- میدیا، پەروەردە، پارەدان بە كۆمەڵگەی مەدەنی، سكۆلەرشیپ و هاوبەشی دامەزراوەیی- بەبێ ئەوەی ببێتە وابەستەیییەكی ڕۆژئاوایی،ئەو بیرۆكەیەی كە كۆمەڵگای كورد لەناكاو بێ بەرگری دەبێت كاتێك خەریكی پەیوەندیكردن لەگەڵ چین هۆشدارییەك نییە سەبارەت بە چین؛ دەنگی بێ متمانەیە بە توانای فیكری و سیاسی كورد،خولەكان كە لەلایەن چینییەوە پارەیان بۆ دابین دەكرێت لە هۆتێلی پێنج ئەستێرەدا، ئەوە دەگەیەنێت كە نوخبەی سیاسی و ئەكادیمی و ڕۆشنبیری كورد ئەوەندە ناسكن كە بەتەنها میوانداری دەتوانێت حوكمدانی سیاسی خۆیان بەرنامە بۆ دابنرێتەوە. ئەمە ڕەخنە لە چین نییە- سووكایەتییە بە خودی نوخبە كوردی،بەرنامەكانی ڕاهێنانی نێودەوڵەتی، ئاڵوگۆڕی نوخبە و سەردانەكانی تەواو دارایی ئامرازی دیپلۆماسی ستانداردن كە بۆ دەیان ساڵە لەلایەن ئەمریكا و ئەوروپا و زلهێزە ناوچەییەكانەوە بەكاردەهێنرێن. ئەگەر ئەم جۆرە بەرنامانە بە شێوەیەكی ئۆتۆماتیكی دڵسۆزی بەرهەم بهێنن، ئەمڕۆ دیپلۆماسی جیهان زۆر جیاوازتر دەردەكەوت
یەكێك لە تایبەتمەندییەكانی نووسینەكانی ئەم دواییەی دژە چین ئەوەیە كە چۆن چین وێنا دەكرێت؟، نەك وەك ئەكتەرێكی دیار كە بەرژەوەندییەكی ڕوونی هەیە، بەڵكو وەك مەترسییەكی جنۆكەیی- هەمیشە ئامادەن، هەرگیز لێپرسینەوەیان لەگەڵدا ناكرێت، لە هەموو شوێنێكدا كاردەكات بەبێ ئەوەی پەنجەمۆر بەجێبهێڵێت،ئەمە شیكاری نییە. ئەفسانەسازییە،ئەو دەوڵەتانەی كە بەدوای كۆنتڕۆڵدا دەگەڕێن، بە شێوەیەكی نەبینراو مامەڵە ناكەن.

ئەوان هێز بڵاودەكەنەوە، مەرجەكان دەسەپێنن، دەرەنجامەكان دیكتە دەكەن، چین لە هەرێمی كوردستان هیچ كام لەم كارانە ناكات. چالاكییەكانی گشتین، دامەزراوەكانی دەناسرێنەوە، ڕێككەوتنەكانی فەرمین. دەتوانیت ڕەخنەیان لێبگریت، یان ڕەتیان بكەیتەوە- بەڵام وێناكردنیان وەك هەڕەشەیەكی نەبینراو چەواشەكارییە،گێڕانەوەی “چین وەك جنۆكە” ڕاستەوخۆ لە كێبڕكێی ستراتیژی ڕۆژئاواییەوە هاوردە دەكرێت. ڕەنگدانەوەی دڵەڕاوكێیەكانە سەبارەت بە گۆڕانی دەسەڵاتی جیهانی، نەك واقیعی سەر زەوی لە هەولێر یان سلێمانی،بنەمایەكی سەرەكی سیاسەتی دەرەوەی كۆماری گەلی چین، دەستوەرنەدانە لە كاروباری سیاسی ناوخۆییدا.چین پارەی بزووتنەوە ئۆپۆزسیۆنەكان نادات. داوای چاكسازی سیاسی ناكات وەك مەرجێك بۆ هاوكاری.

شۆڕش و دیموكراسی و قاڵبی حوكمڕانی هەناردە ناكات. داوا لە هاوبەشەكان ناكات كە سیستەمی سیاسی یان جیهانبینی ئایدیۆلۆژیی چینی وەربگرن،ئەوەی چین پێشكەشی دەكات- بە تایبەتی لە ڕێگەی بەرنامەكانی ڕاهێنان و ئاڵوگۆڕەكانەوە- بریتییە لە بەشداریكردنی ئەزموون، نەك گۆڕینی ئایدیۆلۆژی.

پەرەپێدانی ژێرخان، ستراتیژییەكانی كەمكردنەوەی هەژاری و توانای كارگێڕی وەك وانە پێشكەش دەكرێن نەك عەقیدە. دامەزراوە كوردییەكان ئازادن لە وەرگرتن، گونجاندن و پشتگوێخستنیان،پەتای كۆرۆنا هات و زۆرێك لە وڵاتان دانیشتوانی خۆیان لە پێشینە دانا، بەڵام چین پێداویستی پزیشكی و ئامێری پاراستن و هاوكاری تەكنیكی و تیمی پزیشكی خۆی بۆ هەرێمی كوردستان دابین كرد. ئەم هاوكارییە لەگەڵ هەلومەرجی سیاسی، داواكاری دڵسۆزی، یان پەیامی ئایدیۆلۆژیدا نەهات،چین مەشقی سەربازی و كەرەستەی سەربازی بۆ هێزی پێشمەرگە دابین كرد بۆ یارمەتیدان لە شەڕی داعش. ئەم پاڵپشتییە چەك و تەقەمەنی لەخۆگرتبوو، كە توانای پێشمەرگەی لە بەرەكانی شەڕدا بەهێزتر كرد،ڕاوێژكارە سەربازییەكانی چین لەگەڵ هێزە كوردییەكان كاریان كردووە بۆ بەرزكردنەوەی ئۆپەراسیۆنە ستراتیژییەكانیان دژی داعش،ئەمەش داواكاری دڵسۆزی، یان پەیامی ئایدیۆلۆژیدا نەهات،لەوانەیە تۆ مشتومڕ لەسەر كوالیتی یان قەبارەی ئەو یارمەتییە بكەیت- بەڵام ئینكاری ئەوە بكەیت كە ڕوویداوە، ناپاكییە.

نەخشێك نیشان دەدات كە دژایەتی وێنەی چین دەكات وەك نێچیرێكی نەبینراو كە بێهیوا نییە لە سەقامگیری ناوخۆیی یان خۆشگوزەرانی گشتی،لاوازی لە نووسینەكانی ئێستای دژە چیندا تەقلیدكردنە. زمانی چین"داگیرمان دەكا"، ڕاستەوخۆ لە ئەدەبیاتی ستراتیژی ڕۆژئاواییەوە هەڵینجراوە كە بۆ ڕكابەریی هێزی گەورە داڕێژراوە،نەك شیكاری كوردی سەربەخۆ،سەربەخۆیی ستراتیژی ڕاستەقینە پێویستی بە دوورییەكی ڕەخنەگرانە لە هەموو هەژموونەكان- سەربازی، ئابووری و هزری بە هەمان شێوە.

دووبارەكردنەوەی گێڕانەوەی هەڕەشەی ڕۆژئاوایی وشە بە وشە كوردستان ناپارێزێت؛ تەنها عەدەسەیەكی دەرەكی بە یەكێكی تر دەگۆڕێت،چین جنۆكە نییە،دەسەڵاتێكی جیهانییە كە لە ڕێگەی بەشداریكردنی ئابووری و دیپلۆماسی و دەسەڵاتی نەرمەوە بەدوای بەرژەوەندییەكانیدا دەگەڕێت- بەبێ هێزی سەربازی، هەناردەكردنی ئایدیۆلۆژی، یان مەرجداری سیاسی لە هەرێمی كوردستان. ئەم واقیعە دەبێ لە ڕێگەی ڕێكخستن و چاودێریەوە بەڕێوەبچێت، نەك هەڵئاوسان لە ترس و دڵەڕاوكێدا،داهاتووی كوردستان لەلایەن ئەنجومەنی ڕۆشنبیری و ئاڵوگۆڕی ئەكادیمییەوە بڕیاری لەسەر نادرێت.

بەهۆی بەهێزی دامەزراوەكانی و كوالیتی حوكمڕانی و توانای كاركردنی بە متمانەی ستراتیژییەوەیە.