درێژە کێشانی ناكۆكی ‌و شەڕی ناوخۆی باشور بۆ زیاتر لە (٦٠)‌ ساڵ، لە ناوچەیەكی جوگرافی هاوشێوەی باشوردا‌، كە لەڕووی مەوداوە شەڕی نێوان كاسۆلیك‌ و پرۆستانتەكانی كۆتایی سەدەی هەڤدەی ئەوروپای تێپەڕاندووە (هی ئەوان 30 ساڵ بوو)، بە دڵنیاییەوە، بووە سەرچاوەی مەترسیەكی ڕاستەقینە بۆ سەر كۆی نەزمی ئەخلاقی‌ و بەهایی لە كۆمەڵگەو ناو ماڵی ناسیونالیزمی کوردی ئەم پارچەی کوردستاندا.

چونکە ناكۆكی و شەڕێك، یەكتر بەدوژمنکردن، سڕینەوەی یەكتر، جاشایەتی و پەنابردن بۆ دوژمنە نەتەوەییەکان، دیل کوشتن و حەڵاڵکردنی سەروماڵی یەکتر و پەرەدان بە فەرهەنگی ڕاو و ڕووت و شڕەخۆری، سوکایەتی پێکردن و شکاندن، سەرانە لێسەندن، تیرۆر، زیندووکردنەوەی هەندێ ڕووی دوواکەوتووی فەرهەنگی خێڵ بۆ جۆشدانی شەڕەکە، بەهێزکردنی دەمارگیری حیزبی و ناوچەیی، بەئامرازکردنی دەزگاو دارایی گشتی بۆ ململانێی حیزبیی، تیایدا بەکارهاتبێت و هەموو هۆكار‌ و ئامراز‌ و شێوازێك لەو پێناوەدا ڕێگەپێدراو بووبێت، بە کورتی میکیاڤیللیزم بەدیوە خراپەکەیدا حوکمی پەیوەندیی نێوان لایەنە ناکۆکەکان کردبێت، واتە لە ڕوانگەی ئامانجە گرووپییەکانی ناکۆکی و شەڕەکانەوە و کارایی و ناکاراییان، ئامراز ‌و وەسیلەكان دیاریکرابن ‌و هەڵسەنگاندنیان بۆ کرابێت، نەك ئەخلاقیبوون و بەرژەوەندی نیشتیمانی و چاکەی گشتی (هەڵبەت بە پێچەوانەی ئامانجی میکاڤیللەییەوە، كە مەبەستی ئەوە بوو میر لەڕێی زەبر‌ و زەنگەوە یەكێتی نەتەوەیی بەدیبێنێت)دەبێت، چ شوێنەوارێکی نەرێنی و ویرانکاریەکی ئەخلاقی بەدوای خۆیدا بەجیبێڵیت؟

وەڵامی ئەم پرسیارە لەئێستادا لە شکستی کوردایەتی، وەك فۆرمێکی شکستخواردووی ناسیونالیزمی کوردی و ئەو نامۆبوون و نائومێدییە گەورەو لەبەریەکهەڵوەشاوەییە ناوخۆییەی لە هەرێم و باشوردا هەستیپێدەکرێت، بەڕوونی دەست دەکەوێت. خۆ ئەگەر کاریگەری ئیسلام و هەندێ بەهاو بونیادی کۆمەڵگە خۆی نەبووایە، چاوەروان دەکرا کاریگەرییەکانی لەڕووی کۆمەڵایەتی و ئەخلاقییەوە چەند قات ببیتەوەو تەنانەت کۆمەڵ لە قەراغی داڕوخانێکی کۆمەڵایەتی و ئەخلاقیش نزیك بکاتەوە.

هۆکارێکی گەورەی ئەوەش کە دۆخەکەی بەم ئاقارە گەیاند و کردی بە تەحەدایەکی گەورەی ئەخلاقی و وجودی لەبەردەم کۆمەڵگەو پاشماوەکانی ناسیۆنالیزمی کوردی لە هەرێم، ترسی وجودی هێزەکان لەیەکتر و سروشتی سفری ناکۆکی و شەڕەکەبووە لە هەندێ کات و بڕگەی مێژووییدا، کە یەکسانە بەڕووخانی متمانە بەیەکتر و مامەڵەکردنی تاکتیکی و بڕگەیی و کاتی لەگەڵ یەکدی و ئیدارەدانی ململانێ خستنە شوێنی چارەسەری نیشتیمانی دەستوری و دامەزراوەیی درێژمەوداو پێنانە قۆناغێکی نوێوە!

لایەنە ناکۆك و بەشەڕهاتووەكان، بەرامبەر یەكتر هەستیان بە هەڕەشەی ڕاستەوخۆ لەسەربوونیانی خۆیان كردووە، واتە دەمێنن یان نامێنن. پێیان وابووە لایەنی بەرامبەر سڵ لە هیچ شتێ‌ ناكاتەوە بۆ لەناوبردن و سرینەوەی! یاخود خۆی وانیشانداوە، بەمەبستی پاساودانی هەنگاو و تاکتیکەکانی و تێپەڕاندنی هێڵە سوورە ئەخلاقی و بەهاییەکان ،بەگوێرەی دروشمی: هەموو شتێك لەپێناو ناشیرینکردن و لاوازکردن و گەرتوانراش سڕینەوەی بەرامبەردا! بەكورتی، زۆر کەم بەهایەكی نیشتمانی، نەتەوەیی، یاخود ئەخلاقی ‌و ئایینی ماوە، لەدرێژەی ئەم ناكۆكی‌ و شەڕە پووچگەرا دوور‌و درێژەدا ژێرپێ‌ نەدرابێت. بەوەش ئەوەی دەبوو دوژمن پێمان بکات خۆمان بەخۆمان کرد.

چارەنووسی ئەزموونی هەرێممان خستۆتە بەردەم ئاییندەیەکی نادیار و دوژمنانمان بە خۆمان خۆشکردووە.