هەرێم نیوز
ئەگەری گۆڕانکارییەکانى عێراق و چارەنووسى سودانى
رۆڵی سندوقەکانى دەنگدان لە گۆڕانکارییەکاندا:
دەمێکە قسە لەسەر ئەوە دەکرێت پێش لە کۆتایی هاتنى ساڵی 2025 عێراق بەم شێوازەى ئێستا نامێنێت و گۆڕانکاریی گەورە روو لەناوچەکە دەکات، وەنەبێت سنوورە جوگرافییەکەى بگۆڕێت و بەڵکو نەخشەى سیاسی گۆڕانکاریی بەسەردا دێت، پرسیارەکە ئەوەیە ئاخۆی رۆڵی هەڵبژاردنەکانى مانگی تشرینى دووەمى چاوەڕوانکراو لەو میانەیەدا چیی دەبێت، ئاخۆ لەناکاو با بەپێچەوانەى خواستى کەشتییەوانەوە هەڵنکات و سندوقەکانى هەڵبژاردن ئاڕاستەکە دەگۆڕێت؟ یان ئەوەیە ئەویش دەبێتە بازنەیەک لە زنجیرەگۆڕانکارییەکان؟ بەڵام ئەوەی کە هەیە ئەوەیە دەبێت عێراق لەو چەقبەستوییە دەربازی ببێت، کێ دەیکات و چۆن دەکرێت و لەبەرژەوەندی کێ و لە زیانى کێ تەواودەبێت ئەوە پێویستى بە وەڵامی قوڵ هەیە، کە دەبێـت شرۆڤەکاران وەڵامی بدەنەوە.
پێداگریی مالیکی و پەیدابوونى داعش:
سەرۆکوەزیرانى نوری مالیکی دەکەوێتە نێوان 2006 و 2014 کە هاوکات بوو لەگەڵ کۆمەڵە کێشەیەکی گەورە، لەوانەش ئاڵۆزیی پەیوەندییەکانى نێوان پێکهاتەنەتەوەیی و ئاینیی و لایەنە سیاسییەکانی عێراق، لەو سەردەمەدا زۆرترین سەربازی ئەمریکی عێراقیان جێهێشتووە، لەبەرامبەر دا رێکخراوى تیرۆرستى داعش سەریهەڵدا کە بووە هۆی نابووتی مالیکی و لەدەستدانى رێژەیەکی زۆر لە خاکی عێراق و بۆ دەرپەڕاندنی ئەو رێکخراوە زیانێکی زۆری گیانى و مادیی و ژیاری بەر عێراق و هاوپەیمانانیش کەوت و بووە هۆی ئەوەى مالیکی لە گۆڕەپانەکە دوور بکەوێتەوە، تەنانەت لە نێو پارتەکەى خۆیدا -حزبی دەعوە- پشتیوانى نەکراو لە جێگەى ئەو حەیدەر عەبادییان هێنایە پێشەوە.
عەبادی پینەى هەڵەکانى مالیکی پێنەکرا:
سێ ساڵى تەواو عەبادی چاکی مەردانەگى لێکرد بەلادا و سەریکرد بە کۆشى هەموواندا بۆ ئەوەى کۆتایی بە دەسەڵاتی داعش بهێنێت کە بەهۆی هەڵە نالەبارەکانى مالیکییەوە هاتبوونە ناوچەکە، لەسەر ئاستى ناوخۆش هەڵمەتێکى فراوانى لە دژى دزیى وفزیی و گەندەڵی فراوان دەستپێکرد کە لەسەردەمی مالیکییەوە رەگی داکوتابوو، خەڵێکێکى زۆر لەسەر ئاستى عێراق پشتیوانى لێدان بوون لە گەندەڵکاران و لە زۆرینەى وڵاتدا خۆپیشاندان لە دژى گەندەڵیی بەڕێوەدەچوو، تەنانەت گەشتە دەمی گوتاربێژەکانى هەینی و ئەوانیش دروشمى " بە دەستێکى ئاسنین لێیان دە" پشتیوانى عەبادییان کرد، بەڵام ئەویش نەیتوانى لەبەردەم لرفە و شەپۆلى گەندەڵکاراندا خۆی رابگرێت.
مستەفا کازمی چی کرد؟
هێشتا عەبادی دوا هەناسەکانى دەسەڵاتى نەدابوو، مستەفا کازمی بەڕێوەبەری گشتى هەواڵگریی نیشتمانى عێراق بووە سەرۆکوەزیران و لە ململانێکارانی بردەوە، کە ئەسعەد عێدانى پارێزگاری ئێستا بەسرە و عەدنان زەرفى پارێزگاری پێشووى نەجەف بوون، ئەو بۆ راستکردنەوەى باری لاری سەرۆکوەزیرانەکانى پێش خۆی ناچار ویستى هێزە شیعییەکان لە قاڵب بدات، بەڵام ئەوان ملیان نەدا و تەنانەت لە ساڵى 2021 دا بە فرۆکەى بێفڕۆکەوان هێرشیانکردە سەر ماڵەکەى و ئەوەش بووە هۆی ئەوەى شیعەکان یەکبگرن و لە سەر کورسى دەسەڵات بیهێننە خوارەوە، ئەو لەوکاتەوە تا ئێستا هەندەرانى بۆ ژیانکردن هەڵبژاردووە و ناوبەناو دێتەوە خاکی وەتەن.
سودانى و چارەنوسێکى نادیار:
کاتێک سودانى لەسەر کورسى دەسەڵاتى عێراق دانیشت دۆخی عێراق زۆر ناهەمواربوو، ئەو پێشتر وەزیری مافى مرۆڤ بوو، دەیزانى دۆخی مافی مرۆڤ لە وڵاتەکەیدا لە چ ئاستێکدایە، وەزیری کاروبارى کۆمەڵایەتى بووە دەیزانى دۆخی هەژاریی و قوڕبەسەرانى ئەم وڵاتە لە کوێدایە، ماوەیەکیش وەزیری پیشەیازیی بوو دەیزانى پیشەسازییەکانى عێراق چەندە سەرەو لێژە، لەگەڵ هەموو ئەوانەشدا ماوەیەکیش پەرلەمانتاربوو، دەیزانى دۆخی یاسایی و بەڕێوەچوونى یاساش چۆنە، لەگەڵ ئەوەشدا ئەو ڕسکەى کردو بووە سەرۆکوەزیران. هەرچەندە لەسەردەمی سودانیدا تاڕادەیەکی زۆر دۆخى عێراق بەرەو دامەزاراوەیی و باشتر چووە،بەڵام هێشتا مەترسییەکانى بەردەمی وەک رۆژى روناک دەدرەوشێنەوە، بەڵام ئەوەى جێگەى سەرنجە بەشداریی هەڵبژاردنەکان دەکات و دەیەوێت بۆ ویلایەتى دووەمى سەرۆکایەتى پلانە تەواونەکراوەکانى بگەیەنێتە مەنزڵ، بەڵام پرسیارەکە ئەوەیە ئاخۆ دەهێڵن. کە دەگوترێت دەهێڵن، واتە ئەمریکا، تورکیا، ئێران و بەرەى سونەکان لە لایەک، لەسەر ئاستى ناوخۆش کورد لە لایەک و سونەکانیش لە لایەکی ترەوە زۆر دڵخۆش نین پێی، ئیتر با کوتلە شیعەیەکان بووەستن کە چەندە داخ لەدڵن بۆی، لەگەڵ ئەوەشدا ئەو هێشتا پشتئەستوورانە بەرەو هەڵبژاردن دەڕوات و کەسیش نازانێت ئەو گۆڕانکارییانەى شرۆڤەکاران باسى دەکەن دۆخەکە بەرەو کوێ دەبات؟
پرسیارە جدییەکە ئەوەیە: کشاندنەوەى یاساى حەشدى شەعبیی لەلایەن حکومەتەکەى سودانییەوە لە پەرلەمان ئاگر لە پەیوەندییەکانى نێوان سودانى و شیعەکان وەردەدات و دەبێتە سەرەتاى کۆتایی سودانى یان نە؟