كە باسی ڕِەخنەی ئەدەبیی كوردی دەكەین، تەنیا باسی ڕِەخنە و پرسی ڕِەخنەی ئەدەبی ناكەین، بەڵكوو دەبێ لەگەڵیدا باسی پرسگەلێكی جیاواز و پێوەندیدار بكەین، لەوانە: (بیركردنەوەی ڕِەخنەیی، دەقناسی، هەڵسەنگاندن، لایەنداری، خوێندنەوە و هێرمۆنتیكا، وەرگر و شیانەكانی، نووسەر و كاركردن لە دەرەوەی خۆیدا، خود و بابەت و، دەیان پرسی و بابەتی تر)، كەواتە ئێمە قسە لە پرسێكی ئاڵۆز و تۆڕئامێزی ئامانجدار دەكەین.

  بەر لە هەر شت دەبێت بڕوامان بە بیركردنەوەی ڕِەخنەیی هەبێت، كە ئەمە لای هەندێك لە نووسەران و ڕِەخنەگران هێشتا بابەتێكی تەماوییە، پرسی دەقناسی مەعریفەی گەرەكە، مەسەلە هەر چێژ وەرگرتن، یان قبووڵ و ڕِەتكردنەوەی دەق نییە، دەبێ تێگەیشتنی نوێمان هەبێت بۆ دەق. سەبارەت بە هەڵسەنگاندنیش، كە هەندێ لە توێژەران پێیانوایە، كە ڕِەخنە بۆ خۆی هەڵسەنگاندنە، دەبێ تەرازووی هەڵسەنگاندمان تەرازووی زانست بێ، لایەندارییش لێرەوە سەرچاوە دەگرێ، كە ئایا هەڵسەنگاندنەكە چەند زِانستییە، تا هەڵسەنگاندن زانستی بێت، لایەنداریی خودیی كەمتر دەبێت و پڕۆسەكە دەبێتە پڕۆسەیەكی زانستیی بابەتی و دوور دەكەوێتەوە لە خود. خودێك كە تیایدا بێگومان چێژ بوونی هەیە بەڵام نابێت خود سەر بكێشێ بۆ ڕِق و شكاندن، كە بەداخەوە هەندێ نووسینی ڕِەخنەیی دەبینین، ڕق تیایدا زاڵە و لە پشتییەوە ڕِەخنەگرێكی ڕِقن و لایەندار دەبینرێت، نەك هەڵسەنگێنەریكی دەقناسیی بابەتییانە، هێرمۆنتیكا، پرسی خوێندنەوە و ڕِاڤەی جیاواز.

  بۆ ئێمەی كورد هێشتا باش زەڵاڵ و ڕِوون نەكراوەتەوە، دیارە ئەویش پرسێكی ئاڵۆزی فەلسەفیی ئەدەبییە، كە ڕِەخنە دەكرێت وەك كێڵگەیەكی بە هەڕمێن سوودی لێ وەربگرێت، ئینجا ناكرێت لە پرسی فرەڕِەهەندی ڕِەخنەی ئەدەبیدا وەرگر نادیدە بگرین، ئایا وەرگر بە ئاگا و بە دەسەڵاتە، یانژی مەعریفەتدارێكی قووڵی بە ئاگایە. بەداخەوە وەرگر، تایبەت وەرگری كورد و بگرە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕِاستیش پتر وەرگرێكی ڕِاگوزەرە، قووڵ نابێتەوە و پرسیار ناكات، ناچێتە نێو گەڕانێكی فرەجەمسەرەوە، چونكە هیچ دەقێكی ئەدەبی تەنیا لە نێو خۆیدا ناژی، بەڵكوو دەپەڕێتەوە دەرەوەی خۆی و قسە لە كایە و بوار و بیاڤ و زانستەكانی تر دەكات.

  بۆیە خوێنەر دەبێت خوێنەرێكی مەعریفەتدار بێت، ئەگینا ناتوانێ هاریكاری پرسی ڕِەخنە بێت. كەواتە دەكرێ بڵێین، خوێنەری باش خوێنەرێكی ڕِەخنەگرە. هەروەها یەكێ لە پرسە گرنگەكانی تر بریتییە لە نووسەر و كاركردن لە دەرەوەی خۆیدا، دیارە ئەم پرسەش پرسێكی گرنگە، ناكرێت نووسەر، تایبەت لەم زەمەنە نوێیەدا هەر تەنێ خۆی بنووسێتەوە، زاتەكانی هەڵبژێرێت لە چوارچێوەی جوانیی نووسیندا، بەڵكوو دەبێت شارەزای دەرەوەی خۆی، زانستەكانی تر، كۆمەڵگە و تاك و، هەموو وردەكارییەكانی ژیان بێت. هەر بە نموونە، گەر نووسەر شارەزای جڤاك و مێژوو، یان ئایین نەبێت، لەوانەیە زاڵ نەبێت بەسەر چەمكەكاندا. هەروەها پرسی خود و  بابەتیش پرسێكی قووڵی پێوەندیدارە بە ڕِەخنەوە، چونكە دەق هەم خودە و هەم بابەت، نووسەر و خوێنەر و ڕِەخنەگریش، هەم خودە و هەم بابەت، بۆیە دەبێ ئەم دووانەش:(خود و بابەت) لە تەرازووی داهێناندا جێیان بۆ بكرێتەوە و ڕێكبخرێن. ئیتر هەر هەندەش نییە، پرسی ڕِەخنەی ئەدەبیی كوردی دەیان پرسی تریشی لێ ئاڵاوە، هەر بە نموونە ئەدەب بۆ خۆی، كورد و زاتە ئەدەبییە گەورەكەی دنیایەكی فرەوانە و گەر ڕِەخنەگران باش شارەزای ئەدەب، كورد و كوردستان نەبن، ئەوا ناتوانن ڕِەخنەیەكی شین بەرهەم بهێنن، مەبەستمان لە (ڕِەخنەی شین)، ڕِەخنەیەكی تەڕ و سەوز و بەرهەمدارە تا هەموومان سوودی لێ وەربگرین، هەم نووسەر هەم خوێنەر و هەمیش ڕِۆشنبیریی نەتەوەییمان.

  ئەدەبی كوردی ئەدەبێكی باڵا و فرەوان و زەنگین و سەنگینە، پێویستە ڕِەخنەی ئەدەبی ببێ بە چیای پشتی ئەو ئەدەبە باڵایە، تا هەر باڵاتر و باڵاتر باڵا بكات. سەبارەت بە كورد وەك نەتەوە و كوردستانیش وەك نیشتمان، بێگومان ڕِەخنەگر دەبێ مەلەوانی لێزانی لەكارزانی ئەو بوارانە بێت، تا باشتر و چاكتر و بەرهەمدارتر دەقە ڕِەخنەییەكانی بكاتە بەشێك لە گۆڕِانكاریی پۆزەتیڤ، چونكە ڕِەخنە بۆخۆی جۆرێكە لە گۆڕِانی پۆزەتیڤ.