توركیا ترسێكی جیدی لێنیشتووە و پێیوایە ئەگەر رژێمی ئێران بكەوێت، ئەو وڵاتە دابەش دەبێت و كورد و ئازەرییەكان دەبنە خاوەن ستاتۆی خۆیان، بۆیە رەجەب تەییب ئەردۆغان، سەركۆماری توركیا، بەڕوونی گوتی ”نایەڵین سایكس بیكۆیەكی تر دووبارە ببێتەوە“. زۆربەی سیاسی و شڕۆڤەكارانی سیاسی توركیاش لەوبڕوایەدان، دوای ئێران نۆرەی توركیایە، بۆیە ترسی توركیا جیدی و گەورەیە و هەموو هەوڵێك دەدەن بۆ مانەوەی رژێمی ئێستای ئێران.

نزیكەی ٣٥ ساڵێك بەر لە ئێستا، لە میدیاكانی توركیا باس لەوە كراوە كە ئەمریكا و ئیسرائیل، بەرنامەیان داڕشتوە كە ئێران دابەش بكەن و لەدوای ئێرانیش نۆرەی توركیا دێت، هەر بۆ نموونە نەجمەدین ئەربەكان، سەرۆك وەزیرانی كۆچكردووی توركیا، لە كاتی پێشوازیكردنی لە سەركۆماری توركیا لە ١٩٩٤، داوای لە وڵاتانی ئیسلامی كرد، لەڕووی تەكنەلۆژیای سەربازییەوە برەو بەخۆیان بدەن، چونكە ئیسرائیل و ئەمریكا، لە داهاتوویەكی نزیك لەرێگەی تەكنەلۆژیای سەربازییەوە ئێران و توركیا دابەش دەكەن.
راستە سیاسی و شڕۆڤەكارانی سیاسی توركیا ماوەیەكی زۆرە باس لەو ترسە گەورەیەی خۆیان دەكەن، بەڵام هیچ پڕۆژەیەكیان پێ نییە بۆ رێگەگرتن لەو دابەشكارییە، ئەوان تەنیا مەترسییەكە باس دەكەن، هەنگاوی كردارییان بۆ رێگریكردنی نەناوە.
پەكەكە، دوای نیو سەدە خەباتی چەكداریی و سیاسیی، لەناكاو بەبڕیاری رێبەرەكەی عەبدوڵا ئۆجەلان، بڕیاریدا چەك دابنێت و خۆی هەڵوەشێنێتەوە، بەئاشكراش دەڵێن، ئیسرائیل و ئەمریكا دەیانەوێت نەخشەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بگۆڕن و كوردیش بكەنە شتێك، بۆیە پێویستە دەست بخەینە ناو دەستی تورك و برایەتیمان بەهێز بكەین، تا نەتوانن پلانی دابەشبوونی توركیایان هەبێت. لەسەروبەندی پەیماننامەی لۆزانیشدا، لە ١٩٢٤ بەهەمان شێوە كورد بۆ خۆی و ئارەزووی خۆی، خۆی خستە ناو پلانێكی هەڵخەڵەتێنراو، بەوەی پەرلەمانتارە كوردەكان، لەناویاندا حەسەن خەیری، نامەیان بۆ لۆزان نارد و گوتیان كورد و تورك بران و ئێمە كەمینە نین تا مافمان بدەنێ، لەگەڵ تورك خاوەنی خاكی توركیاین.
ئەوكات موستەفا كەمال ئەتاتورك و عیسمەت ئینۆنوو، كوردیان هەڵخەڵەتاند و گوتیان ئەگەر لەگەڵ ئێمە بن، مافتان دەدەینێ و وەكوو چۆن تورك مافی هەیە، كوردیش هیچ جیاوازییەكی لەگەڵ توركیا نابێت، بەڵام دەركەوت كورد كۆمەڵكووژ كرا و زمانی قەدەغە كرا و وەكوو نەتەوەش قبوڵ نەكرا و ناویان لێنا توركی شاخاوی.
بۆیە بەشێكی زۆری شڕۆڤەكارانی سیاسی كورد لە باكووری كوردستان، پێیانوایە ئەم هەنگاوەی توركیا بۆ چەكدانانی پەكەكە و هەروەها دروشمی (توركیای بێتیرۆر)، هەڵخەڵەتاندنی كوردە و ئۆجەلانیش رۆڵی خراپ لەوڕووەوە دەبینێت.
ئاڵتان تان، پەرلەمانتاری پێشووی هەدەپە و هەروەها لێكۆڵەری سیاسی، پێیوایە دوای ئێران نۆرەی توركیا دێت، بەڵام ئەگەر پرۆژەیەكی ستراتیژی گەورە بوونی هەبێت، دەتوانن بەری پێبگرن.
تان لە كەناڵی یوتوبی خۆی، بۆچوونی وایە كە دەبێت مافی كورد پارێزراو بێت لە توركیا، هەروەها لە پرۆژەیەكی گەورەدا، كورد و چەرگەز و ئێزدی و دوورزی وپێكهاتەكانی تریش مافیان بدرێتێ و رێگە بدرێت كورد بەزمانی خۆی بخوێنێت، واتە برایەتی بەكردار دروست بكرێت و بەرەی ناوەخۆیی رێكبخرێتەوە، ئەوكات دەتوانن بەر بەدابەشبوونی توركیا بگرن.
هەموو ئەو سەرۆكانەی لەناوچەكەدا بوونیان هەبووە، باسیان لەوە كردووە كە پلانی ئیسرائیل و ئەمریكا دابەشبوونی ئەو وڵاتانەیە و نەخشەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەگۆڕدرێت، بەڵام بەكردار خۆیان نەگۆڕیوە.
تان نموونە بە موعەمەر قەزافی، سەرۆكی پێشووی لیبیا دەهێنێتەوە كە ٣٠ ساڵ بەر لە ئێستا باسی لەوە كردووە ئەمریكا دەیەوێت لیبیا دابەش بكات و هەروەها دەبێت رێگە لەو هەنگاوە بگیرێت، چونكە دوایی وڵاتانی تریشی بەدوا دێت، كەچی یەك هەنگاوی كرداری نەنا بۆ رێگریكرن لەدابەشبوون، بەوەی مافی مرۆڤ برەو پێ بدات و ئازادی رۆژنامەگەریی و هەروەها ئازادی تاكی بەهیچ شێوەیەك نەبردە پێشەوە بەپێچەوانەوە زیاتر فشاری خستە سەر خەڵك، بۆیە ئەنجامەكەی ئەوەبوو كە بۆ خۆی رووخا و لیبیاش بە كردار بەسەر دوو ناوچە دابەش بووە.
عێراق و سووریا و فەلەستینیش بەهەمان شێوە دابەشبوون و ئێستاش نۆرەی ئێرانە، دوای ئەویش نۆرەی توركیایە ئەمەش لەسەر زاری بەرپرسە باڵاكانی وڵاتی خۆیان، لەناویاندا رەجەب تەییب ئەردۆغان و دەوڵەت باخچەلی.
تاكە رێگە لەبەردەم توركیا بۆ ئەوەی رێگری لەوە بكات وڵاتەكەی دابەش نەبێت، دەبێت بەفەرمی دان بە كورددا بنێت وەكوو نەتەوە، واتە لە دەستووریی تازەدا كە ئێستا خەریكن لەپەرلەمان دەنگی بۆ كۆبكەنەوە، دەبێت دان بەزمانی كوردیدا بنرێت، وەكوو نەتەوە بیناسێنن و لەگەڵ توركدا هیچ جیاوازییەكی نەبێت، ئەمە نەكات دەبێت چاوەڕێی دابەشبوون بێت، ئەمە بۆچوونی سیاسییەكان و لێكۆلەرانی سیاسییە.
بەریتانیا ترسی نییە وڵاتەكەی دابەش بێت، چونكە مافی ئێرلەندای باكووریی داوە، ئیسپانیا مافی باسكەكانی داوە، ئەندەنۆسیا مافی ئاچەكانی داوە و زۆر نموونەی تر هەن، كە دەبێت توركیا وانەی لێوەربگرێت، بەپێچەوانەوە ترسەكەی دەبێتە راست، چونكە كورد زیاترن لە ٢٥ ملیۆن و ئەو خاكەی لەسەری دەژین خاكی رەسەنی خۆیانە و دەبێت وەكوو نەتەوە بناسرێن و زمانەكەشیان دانی پێدا بنرێت و خۆیان خۆیان بەڕێوە ببەن، لە چوارچێوەی وڵاتی توركیادا.