دواین هەواڵ

هێرشی ئێران بۆ سەر ئیسڕائیل و توانای لێدانی دوەم چییە؟

‌حەسەن ئەحمەد مستەفا

پێش 2 هەفتە

 بەشی دووەم
(1)

بەیانی ڕۆژی 6ی ئابی 1945 ، شاری هیرۆشیمای یابان  بە یەکەم بۆمبی ئەتۆمی وێران بوو.  بۆمبەکە  لە فڕۆکەی بۆمبهاوێژی  "Enola Gay"ی ئەمریکییەوە فڕەدرایە خوارەوە.
 بۆمبەکە نزیکەی 12.5 تۆن ماددەی  تی ئێن تی پێ بوو، 5 میل چوارگۆشەی ناوەندی شارەکەی کردە  خۆڵەمێش و بووە هۆی گیان لەدەستدانی نزیکەی 120،000 کەس.

سێ ڕۆژ دواتر، دوای کاتژمێر ۱۱ی بەیانی ڕۆژی ۹ی ئاب، بۆمبێکی دیکەی ئەتۆمی (  بۆمبی دووەم 
) لەسەر شاری ناگازاکی تەقیییەوە زیانەکانی ئەم بۆمبە کەمتر بوو لە بۆمبی یەکەم کە  لە هیرۆشیما درا، بەڵام کاریگەرترو مەترسیدارتر بوو لە بۆمبی یەکەم، چونکە پەیامە مەترسیدارەکە بەم بۆمبە بوو کە ئەمە پەیامەکەبوو( لە بۆمبێک زیاترم هەیە، توانای لێدانی دووەمم هەیە-capacity of second strike ) 

(2)

ئەو چەمکەی کە دەمەوێت ئاماژەی پێ بکەم کە بە  "توانای لێدانی دووەم" ناسراوە، لە ڕاستیدا لە ستراتیژی بەکارهێنانی ئەتۆمیدا زۆر گرنگە. بەڵام بنەماکە بە شێوەیەکی بەرفراوان بۆ جۆرە جیاوازەکانی جەنگ دەگونجێت.  بە درێژایی مێژوو زۆرێک لە ستراتیژییە سەربازییەکان جەختیان لەسەر گرنگی توانای گەیاندنی گورزی دووەم بە شێوەیەکی کاریگەر کردووەتەوە.                        ‌
 نموونەیەکی مێژوویی کە گرنگی توانای لێدانی دووەم نیشان دەدات، شەڕی میدوەی لە کاتی جەنگی جیهانی دووەمدا. دوای هێرشی لەناکاوی ژاپۆن بۆ سەر پیرل هاربەر، ئەمریکا زەربەیەکی وێرانکەری بەر بەلەمەکانی زەریای هێمن کەوت.  بەڵام هێرشی بەرپەرچدانەوەی سەرکەوتووی ئەمریکا لە میدوەی توانای هێزی دەریایی ئەمریکای نیشان دا بۆ ئەوەی بە خێرایی چاکبێتەوە و بەرپەرچ بداتەوە، بەدوای ئەمەدا لێدانی دوەمی نیشاندا، ئەمەش زەربەیەکی بەرچاوی لە بەلەمەکانی ژاپۆن داوە و دۆخی جەنگی لە زەریای هێمن گۆڕی.

(3)

 لە بواری شەڕی مۆدێرن، چەمکی توانای لێدانی دووەم لە چەکی ئەتۆمی تێدەپەڕێت و هێرشی ئەلیکترۆنی و هێرشی فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و جۆرە ناهاوسەنگەکانی تری شەڕ لەخۆدەگرێت.  بۆ نموونە هێرشێکی ئەلیکترۆنی کە ژێرخانی گرینگی نەیارێک تێکدەدات، ڕەنگە شەپۆلی دووەمی هێرشەکانی بەدوای خۆیدا بهێنێت کە بۆ ئیستغلالکردنی ئەو لاوازییانە داڕێژراوە کە بەهۆی لێدانی سەرەتاییەوە دەرکەوتوون.
(4)

 لە ململانێی نێوان ئیسرائیل و دراوسێ عەرەبەکانی ساڵی 1973، میسر و سوریا لە جەژنی یۆم کیپور هێرشێکی لەناکاویان بۆ سەر ئیسرائیل دەستپێکرد.  سەرەڕای دەستکەوتە سەرەتاییەکانی هێزە عەرەبییەکان، ئیسرائیل توانی هێرشی بەرپەرچدانەوەی سەرکەوتوو ئەنجام بدات و خاکی لەدەستچوو وەربگرێتەوە.  توانای ئیسرائیل بۆ چاکبوونەوە و لێدانی بەرپەرچدانەوە بە شێوەیەکی کاریگەر توانای لێدانی دووەمی خۆی نیشان دا، کە ڕۆڵێکی چارەنووسساز لە دەستەبەرکردنی سەرکەوتن لە شەڕەکەدا هەبوو، هەر ئەم توانای لێدانی دوەمەش بوو هەیبەتی ئیسڕائیلی دروست کرد.
(5)
 ئێستەیش ئێران یان توانای لێدانی دوەمی خۆی دەسەلمێنێت، یان لێدانی یەکەم لەوانەیە لێدانێکی ناکاریگەر بێت، پێدەچێت  ئیسڕائیل بەیەک لێدانەوە نەوەستێت.

Copyright © 2020 All Rights Reserved Designed And Developed By AVESTA GROUP