چین لەپاڵ ئەوەی یەکێکە لەگەورەترین کڕیارەکانی نەوت لە جیهاندا، لەگەڵ هیند بەیەکەوە    60% نەوتی عیراق هاوردە ئەکەن کەبەشی هەرە زۆری ئەو رێژەیە بەر چین ئەکەوێت،  بۆیە هەر گۆڕانکاریەک لەقەبارەی خواستی چین کاریگەری راستەخۆی لەسەر دۆخی دارایی عیراق ئەبێت.

لەساڵی 2024 تێکڕای هەناردەکردنی نەوتی عیراق بۆ چین 1.19ملیۆن بەرمیل/ رۆژانە، هیندیش 979 هەزار بەرمیل/ رۆژانە بووە، تەنیا لە نۆ مانگی ساڵی رابردوو بەهای فرۆشی نەوتی عیراق بۆ چین   29.5 ملیار دۆلار بووە.

دوای دەستپێکردنی جەنگی بازرگانی لەنێوان ئەمریکا- کەنەدا و سەپاندنی 25% باج لەسەر کەلوپەلی بازرگانی، ئەو وڵاتە ناچار ئەکات بەدوای دۆزینەوەی بازاری تازەدا بگەڕێت. لەوانە چین،ئەم هەنگاوەی کەنەدا ئەگەری هەیە ببێتە مایەی قەیرانێکی تر  بۆ عیراق و جۆرێک لە کێبەرکێ لەنێوانیان دروست ببێ لەسەر کۆنترۆڵکردنی بازاڕی وزە بەتایبەت چین. چونکە  

نەوتی قورسی کەنەدی هاوشێوەی نەوتی قورسی عیراق (بەسرە)یە،  پاڵاوگە چینیەکان لەبنەڕەتەوە وا دروست کراون کە توانای پاڵاوتنی هەردوو جۆری نەوتی قورسی عیراق و کەنەدایان هەبێ، هەرچەندە تێچووی دەرهێنانی نەوتی قورسی کەنەدی زۆر زیاترە لە تێچووی عیراق، وەک زانراوە پەیوەندی دورودرێژی عیراق  و چین و چەندین رێکەوتنی هاوبەش، زیادبوونی هەژموونی کۆمپانیا چینیەکان لە کەرتی وزەی عیراق بەتایبەت دوای پاشەکشەکردنی کۆمپانیا ئەمریکیەکان لەعیراق، مایەی ئەوەن کە چین دەست لەبازاڕی نەوتی عیراق بەرنەدات، بەڵام چین لەچاوەڕوانی گەرمبوونی ناکۆکیەکانی لەگەڵ ئەمریکا بەدوای هەمەچەشنکردنی سەرچاوەکانی دابینکردنی وزەوەیە، لەم رووەوە رەنگە نەوتی کەنەدی بژاردەیەکی باشتربێ بۆ چین بەهۆی دوری لە کاریگەریە جیۆپۆلۆتیکیەکان، چونکە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەگشتی و نۆکەندی هورمز بەتایبەتی هەمیشە کاریگەرترین رێڕەوە بە گۆڕانکاریە سیاسی و ناکۆکی و ململانێکان. بۆیە چین هەوڵئەدات سەرچاوەی دابینکردنی وزە لەو دۆخە ناجێگیرە بەدوور بگرێ.

لەکاتی روودانی ئەم سیناریۆیە عیراق ناچارە یان ئاسانکاری زیاتر بۆ چین بکات بۆ ئەوەی  لە کڕینی زۆرترین قەبارەی نەوتی عیراق بەردەوام بێ، یان نرخی نەوت بێنێتە خوارەوە بۆ ئەوەی جێگە بە نەیارەکانی لێژ بکات، ئەو دوو رێکارە راستەخۆ کاریگەری لەسەر داهاتی عیراق و بودجەکەی ئەبێت.

بەگوێرەی ئامارەکان 98% نەوتی کەنەدا بۆ ئەمریکا هەناردە کراوە، بۆیە بۆ پڕکردنەوەی ئەم بۆشایە گەورەیە کەنەداش ناچارئەبێ بەهەمان شێوە ئاسانکاری زۆر گەورە  بۆ چین بکات، سەرەڕای راکێشانی بۆری ترانز ماونتن کەرۆژانە 900 هەزار بەرمیل ئەگەیەنێتە ئۆقیانوسی ئارام.

 عیراق پێویستی بەوە هەیە بەوریایەکی زۆرەوە مامەڵە لەگەڵ دەرکەوتە سیاسی و ئابووری و جیۆپۆلتیکیە تازەکان بکات، چونکە ئەو هۆکارانەی باسکران کاریگەری راستەخۆیان بۆ سەر بودجەی عیراق و سەرچاوەی دەرامەتی وڵاتەکەو سفرەو بژێوی هاوڵاتیان ئەبێ، 90% بودجەی عیراق پشت بە داهاتی نەوت ئەبەستێ، بۆ رێگری لەو سیناریۆ تاریک و مەترسیدارانە حکومەتی ئێستای عیراق بەرپرسە لە کۆتاییهێنان بە ناکۆکیە ناوخۆیەکان، بەتایبەت ناکۆکی نێوان بەغداو هەولێر  بەئاراستەی باشکردنی بژێوی خەڵک و چاکسازی سیستمی حوکمڕانی، بۆ ئەوەی تواناکانی یەکبخات بۆ تێپەڕاندنی قەیرانە چاوەڕوانکراوە دەرەکیەکان، عیراق لەسایەی بەردەوامی ململانێ ناخۆیەکان(شیعە، کورد، سوننە) هێزی ئەوەی نابێ بەرخوردێکی عەقڵانی لەگەڵ ئاڵنگاریەکانی قۆناغی داهاتوودا بکات، ئابووری عیراق کە ئابووریەکی رەیعی کراوەیە بەسەر دەرەوەدا، بەئاسانی زەبری رکابەرەکانی ئەخوات، لەئاستی ناوخۆش رۆژانە قەبارەی خەرجی گشتی بێ پلان بۆ کڕینی وەلاو ئینتیمای هاوڵاتیان و بەرهەمهێنانی کۆمەڵگایەکی بەرخۆری دوور لە ئیشکردن و هێزی بەرهەمهێنان زیاد ئەکات.