دواین هەواڵ

جەنگی ساردی نوێ، دوای ئاگربەستی ئێران و ئیسرائیل

‌دانا نەقی

17 کاتژمێر پێش ئێستا

ئاگربەستی ئەم دواییەی نێوان ئیسرائیل و ئێران بە نێوەندگیری ئەمریکا، وەستانی کاتی ململانێکانی هێناوەتە ئاراوە، بەڵام گرژییە بنەڕەتییەکان و کێشە چارەسەرنەکراوەکان ڕەنگە شەڕێکی ساردی نوێ لەنێوان زلهێزە جیهانییەکاندا هەڵگیرسێنن. تێوەگلانی ئەمریکا، چین و ڕووسیا لەو ململانێیەدا، نیگەرانییەکانی لەبارەی ئەگەری شەڕێکی فراوانترەوە دروستکردووە، هەر لایەنێک بەرژەوەندی و ئەجێندای تایبەتی خۆی هەیە

بەرزبوونەوەی گرژییەکان
١-ئەمریکا و چین-ئەمەریکا و چین بۆچوونیان لەسەر ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست جیاوازە، ئەمریکا بە توندی پشتگیری ئیسرائیل دەکات و چینیش بە وریاییەوە پشتیوانی ئێران دەکات. تێوەگلانی چین لە ناوچەکەدا بەهۆی پێویستییەکانی وزە و تەماحەکانی پشتێن و ڕێگاوەیە، لە کاتێکدا ئەمریکا بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران وەک هەڕەشەیەک بۆ سەر سەقامگیری ناوچەکە دەزانێت.

٢-ڕۆڵی ڕووسیا- پەیوەندی ڕووسیا لەگەڵ هەردوو ئیسرائیل و ئێران ئاڵۆزە، مۆسکۆ پەیوەندییەکانی لەگەڵ ئیسرائیل دەپارێزێت لە هەمان کاتدا پاڵپشتی سەربازی بۆ ئێران دەکات. وەزیری بەرگری ڕوسیا هۆشداریی لە "گرژییە جیۆپۆلەتیکییەکان" داوە و پەنجەی بۆ فراوانکردنی ناتۆ و سزاکانی ئەمریکا ڕاکێشاوە.

دەرئەنجامە ئەگەرییەکان

کاریگەری ئابووری جیهانی- ئەو ململانێیە دەتوانێت دابینکردنی نەوتی جیهانی تێکبدات و ببێتە هۆی شۆکی ئابووری و کاریگەری لەسەر ئابووری جیهانی دروست بکات. ئاگربەستی ئەم دواییە بووەتە هۆی ئەوەی قەیرانی ئابووری جیهانی بێتە گۆڕێی و ئەگەری ڕودانی نزیکە، بەڵام مەترسی نوێبوونەوەی ململانێکان هەروا ماوە.
بڵاوبوونەوەی چەکی ئەتۆمی- چارەسەرنەکردنی بەرنامە ئەتۆمییەکەی ئێران دەتوانێت ببێتە هۆی پێشبڕکێی چەکی ئەتۆمی لە ناوچەکەدا و زیاتر سەقامگیری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست تێکبدات.

جەمسەرگیری- ململانێکان پێشتر بووەتە هۆی جەمسەرگیری، وڵاتانی وەک ڕووسیا و چین نیگەرانی خۆیان دەربڕیوە سەبارەت بە پەرەسەندنی توندوتیژییەکان، لەکاتێکدا ئەمریکا و ئیسرائیل ستایشی هاوپەیمانەکانیان دەکەن بە سەرکەوتوو.

رێگای داهاتوو لە ڕۆژهەڵات

هەوڵە دیپلۆماسییەکان- یەکلاییکردنەوەی دانوستاندن، کە ئەگەری بووژاندنەوەی دانوستانە ئەتۆمییەکانی شێوازی JCPOA، دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە کەمکردنەوەی گرژییەکان و ڕێگریکردن لە پەرەسەندنی زیاتر.

دیالۆگی ناوچەیی- هاندانی دیپلۆماسی ناوچەیی، وەک هەوڵە نێوەندگیرییەکانی چین، دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ دروستکردنی متمانە و ئاسانکاری بۆ چارەسەری ئاشتیانە.

هاوکاری جیهانی- هاوکاری نێودەوڵەتی، بە تایبەتی لە نێوان ئەمریکا، چین و ڕووسیا، زۆر گرنگ دەبێت لە چارەسەرکردنی پرسە بنەڕەتییەکان و ڕێگریکردن لە ململانێیەکی فراوانتر.

لە کۆتاییدا دەتوانین ئاگربەستی نێوان ئیسرائیل و ئێران پاشەکشەکردنێکی کاتی بێت لە ململانێکان، بەڵام گرژییە بنەڕەتییەکان و کێشە چارەسەرنەکراوەکان ڕەنگە شەڕێکی ساردی نوێ لەنێوان زلهێزە جیهانییەکاندا هەڵگیرسێنن. هەوڵە دیپلۆماسییەکان و گفتوگۆی ناوچەیی و هاوکاری جیهانی بۆ ڕێگریکردن لە پەرەسەندنی زیاتر و دۆزینەوەی چارەسەرێکی بەردەوام بۆ ململانێکان زۆر پێویست دەبن.

Copyright © 2020 All Rights Reserved Designed And Developed By AVESTA GROUP