هەرێم لە بەردەم دووڕیانێكی چارەنووسسازی زۆر سەختدا
كشانەوە وەكو بەهێزترین كارتی
گوشار !
هەرێم لە ساڵی 2003 بەدواوە ، لەبری جێگركردنی مافە رەواكانی گەلی
كوردستان ، رۆژ بە رۆژ پاشەكشەی كردووە .
زۆرجاریش تێكەوتووە و هەڵەی قورسی كردووە . تا ئەمڕۆش خەڵك باجی ئەو هەڵانەی دەسەڵات
دەدات .
هەرێم لەكاتی خۆیدا داوای قەرەبووی : جینۆساید ، ئەنفال ، ژەهربارانی هەڵەبجە و وێرانكردنی پێنج
هەزار گوند و شارۆچكەی نەكردووە . گوایە : هەموو تاوانەكان رژێمی سەدام كردوونی .
داواكردنی قەرەبوو عەیبە! ئەی سیاسەتی تعریب و پاكتاوی نەژادی شۆڤینی سەردەمی سەدام
بەردەوامە ؟ !
جێگیركردنی سنووری هەرێم ، رادەستی مادەی 140 كرا . ناوێكی ترسنۆكانەی
بۆ دیاری كرد ناوچەی جێیناكۆكی (المناطق المتنازع عليها)
پشتمان بە دەستوور بەستبوو : بە رۆژی نیوەڕۆ ئەویش پێشێلكرا .
ئەنجومەنی نوێنەران : عەرەب مۆنۆپۆلی كردووە . زۆرینە بڕیار دەدات .
كەمینەش تەنیا مافی ناڕەزایی دەربڕینی هەیە . كورد و توركمان و كلدۆئاشووری مافی ڤیتۆیان
نییە . (ئەنجومەنی هەرێمەكان) وەكو مادەی 140 لێبەسەرهات .
دادگای فیدرالی ، بڕیارێك نادات ، ئیرادەی دەسەڵات بڕووشێنێت .
* راستییەكی گشتی هەیە : سروشتی دەوڵەتی مەركەزی هەر خۆی وایە : بڕوای
بە هەرێم ، ئۆتۆنۆمی ، مافی فەرهەنگی و
مافی كەمینە و .... نییە . بە بەردەوامیش هەوڵی بنكۆڵكردن و هەڵوەشاندنەوەی هەرێم و بچووكترین مافی گەلانی
بندەست دەدات .
* زۆربەی ئەوانەی نوێنەرایەتی دەسەڵاتی عەرەبی لە بەغدا دەكەن ، خۆیان
بە شوێنگرەوەی دەسەڵاتی سەدام حوسێنی فاشی دەزانن . ئەمانە نە بڕوایان بە دەستوور
هەیە و نە بڕوایان بە دیموكراسی و برایەتی و وەعد و پەیمان هەیە . زۆر رقیان لە
كوردە . لێدوانەكانیان هاوار دەكات .
* زۆربەی ئەوانە بۆ بەغدا رەوانە كراون ، لە سەرۆك كۆمارەوە بۆ سادەترین
راوێژكار و سكرتێر... بەگشتی مەبەستیان داكۆكی لە مافی گەلی كورد نەبووە و نییە .
زۆربەیان ویستوویانە : بەرژەوەندی و قازانجی تایبەتی خۆیان پەرەپێبدەن . هەرێمیش
ئازادی داونەتێ . هێزە سیاسیەكانی هەرێمیش درێغیان لە ناردنی كەسانی لاواز و بۆش و
بەتاڵ نەكردووە . هەندێك لەمانە زیانیان گەیاندووە و حەیای كوردیان بردووە .
كەسایەتیەكی بەڕێز و زانای وەكو د.فازیل نەبی لە بریكاری وەزارەتی دارایی لادرا
كێ جێگای گرتەوە ؟
بەشێكی ئەم كەسانەی گوایە : دەیانەوێت نوێنەرایەتی هەرێمی كوردستان بكەن : خۆیان لێگۆڕاوە
; شەش ئەوەندەی عەرەبێكی شۆڤینست عەرەبچێتیان كردووە . بە حیساب بە شان و شەوكەتی
خۆیان ئەو پۆستەیان وەدەستهێناوە .
چارەسەر چییە؟
************
دەبێ هەموو هێزە كوردستانیەكان یەك هەڵوێستیان هەبێت . ئەگەر حكومەتی
بەغدا ، هەر سوور بوو لەسەر سزادانی مووچەخۆرانی هەرێم ، بە بیانووی ئەوەی هەولێر
پابەندی بڕیارەكان نابێت ; ئەمە بیانوویەكی لاواز و نادەستووریە . گریمان : پارێزگاری
بەسرە ، یاساشكێنیەكی كرد ، بەغدا پارێزگار سزا دەدات ، یان مووچەی مووچەخۆرانی بەسرە
دەبڕێت ؟
بە یەكگرتوویی لە بەغدا بكشێنەوە .
گریمان : پاژێكی هێزە سیاسیە كوردستانییەكان لەسەر هاوپەیمانێتی لەگەڵ
حكوومەتی بەغدادا سوور بوون و چارەنووسی گەلی كوردستان لای ئەوان هیچ نرخێكی نەبوو
. ئەوە دڵنیا بن گەلی كورد سزای قورسیان دەدات .
گریمان وەكو نموونە : تەنیا یەكێتی و پارتی مانەوە . ئەم دوو هێزە ”هەڕەشە”
دەنووسم ، هەڕەشەی كشانەوە لە حكوومەتی بەغدا بكەن : وەزیرەكان ، سەرۆك كۆمار ،
ئەندامانی ئەنجومەنی نوێنەران بكەن . حكوومەتی بەغدا ئەگەر نەڕووخێت ، تووشی ئیفلیجی
و ریسوایی دەبێت . ئیدی هەڵبژاردن ناكرێت و هەزاران كێشەی گەورە لە بەغدا دروست دەبێت ...
ئەمە بە مەرجێك سەركەوتوو دەبێت : دەبێ حكوومەتی هەرێمی كوردستان خۆی
بخورێنێت ، مووچەی مووچەخۆران وەكو خۆی
بدات و چەند هەنگاوێكی ئابووری - ستراتیجی بنێت و دەست لە سیاسەتی پاڕانەوە و خۆچەماندنەوە و لاوازی هەڵبگرێت . لە ساڵی
١٩٩٢-٢٠٠٣ مووچە و میزانیە لە بەغداوە نەدەهات كەسیش لە برسا نەمرد .
هەرێمی كوردستان هاوپەیمانی زۆرە و دەكرێ ئەگەر بەغدا بە رێككەوتن ملی
نەدا ، ئەوە بژادە و كارتی بەهێز هەیە .
لەمەودوا با هەڕەشە لە قامووسی زمانەوانی دەسەڵات بسڕدرێتەوە ، یان ئەگەر
هەڕەشە كرا : هەڕەشە بێت ، دەسەڵاتدارانی ئەوێ بزانن ، بەغدا پێش هەولێر زەرەرمەندی یەكەم دەبێت ...
مامۆستا جەعفەر
ئەندامی یەكێتی
نووسەرانی جیهان PEN
ئەندامی پێشووتری مەكتەبی سیاسی
10.07.2025