کاتێک لە هەرێمی کوردستاندا ئاستی گوتاری سیاسی دادەبەزێت بۆ ئاست و تەماشایەکی گاڵتەجاڕانە ئەوا سەرەتا یەکپارچەیی ڕۆژنامەوانی دەشێوێت و دواتر مەترسی قووڵ لەسەر پەیکەری کۆمەڵگەی هەرێمی کوردستان دروست دەکات، بەتایبەتی کایەکانی سیاسەت و یەکگرتوویی کۆمەڵایەتی دەشێوێنێت. تێکچوونی کەرامەت و متمانە و ڕاستگۆیی لەناو ئەم دۆمەینانەدا، مەترسییە پەیوەندیدارەکان بەیەکەوە دەخولقێنێت و دواجار خەسارەیەکی گشتی لێ بەدیدێت.
پێش هەمووشتێک، لەناو کایەی سیاسیدا، وەرینی کەرامەت لە بێ بایەخکردنی پرۆسەکانی حوکمڕانی و داڕشتنی سیاسەتدا دەردەکەوێت.
کاتێک ئەکتەرە سیاسییەکان لەبری گوتاری جەوهەری پەنا بۆ نابەرپرسیارییەتی و گاڵتەگتەجاڕی لەسەرجەم بوارەکاندا دەبەن، ئەوا هەیبەتی دامەزراوە سیاسییەکان تێکدەدەن( مەبەست دارانە ئەمە دەکەن) بەمەش متمانەی گشتی بە کاریگەریی حوکمڕانی دیموکراسی کەم دەبێتەوە.
جگە لەوەش، لێڵبوونی متمانە لە نێوان پێکهاتە سیاسییەکاندا ژینگەیەکی پڕ لە کینەو گومان پەرە پێدەدات. لە غیابی متمانەدا، هەوڵە هاوبەشەکان بۆ چارەسەرکردنی ئاستەنگە کۆمەڵایەتییە زەقەکان دەبێتە بەربەست، ئەمەش ڕێگری لە پێشکەوتن دەکات و دابەشبوونە کۆمەڵایەتییەکانی ئێستا خراپتر دەکات.
جگە لەوەش، نەبوونی متمانە بە دامەزراوە سیاسییەکان، بێهیوایی لەنێو هاوڵاتیاندا لە ئاستی ئاسایی زۆر زیاتر دەکات، کە ئەگەری هەیە ببێتە هۆی خۆبەدەستەوەدانی تەواوی پرۆسەی دیموکراسی و شوێندانی بە ئەوپەڕی نا جێگیری.
سەرەڕای ئەوەش، وەرینی ڕاستگۆیی لەناو گوتاری سیاسیدا، بناغەی بڕیاردانی ژیرانە تێکدەدات. کاتێک ڕیتۆریکی سیاسی لایەنەکان لەدژی یەکتر فێڵکردن لە پێشینەی شەفافیەت دادەنێت، ڕاستییەکان تەمومژاوی دەکات و تێڕوانینی گشتی دەشێوێنێت و هاوڵاتیان دەخاتە بەردەم دەستکاریکردن و زانیاری هەڵە و دواجار پێی ڕادێن و لەوانەیە خەڵکەکەش حەز بە ڕاستییەکان نەکات.
لە ئەنجامدا، وەرینی ڕاستگۆیی بنەما بنەڕەتییەکانی دیموکراسی تێکدەدات، کە پشت بە دەنگدەرێکی ئاگادار دەبەستن بۆ بەرزڕاگرتنی لێپرسینەوە و پاراستن لە مەیلە تاکڕەوەکان.
لە سەر ئاستی کایەی کۆمەڵایەتیشدا دەرئەنجامەکانی گوتاریکی سیاسی هێندە نابەرپرسانەی تێکچوو بۆ دەرەوەی کایەی حوکمڕانی درێژدەبێتەوە. تا ئەم ڕادەیە ئاسایی کردنی سووکایەتی و بێڕێزیکردن، کولتوری ناشارستانی و دژایەتی دەچێنێت و دوایش هەمان بەرهەمەکەی دەدرووینەوە، پەیوەندی نێوان کەسەکان دەشێوێنێت و جەمسەرگیری کۆمەڵایەتی توندتر و شەڕانگێزانە تردەکات.
جگە لەوەش، وەرینی کەرامەت و متمانە و ڕاستگۆیی کەشێکی بەربڵاوی گوماناوی ئەتۆ دروست دەکات کە تاکەکان وەک نەیارێک هەست بە یەکتر دەکەن نەک وەک هاوشارییەک.
لە کۆتاییدا یەکگرتنی ئەم هۆکارانە مەترسییەکی قووڵ بۆ سەر سەقامگیری و یەکگرتوویی کۆمەڵگە دروست دەکات. سیاسەت و ململانێ بێ وەبەرچاوگرتنی کەرامەت و متمانە و ڕاستگۆیی که وەک بنەمای ڕێنمایی وان ئەو گرێبەستە کۆمەڵایەتییەی کە بنەمای حوکمڕانی دیموکراسییە، دەشکێنێت و کۆمەڵگەکان بەرەوڕووی دەستکاریکردن و ناسەقامگیری و تۆڵە و پاوانخوازی دەبنەوە. بەم پێیە، زۆر گرنگە نوخبە سیاسییەکان دان بەو مەترسییە بوونگەراییانەدا بنێن کە بەهۆی تێکچوونی گوتاری سیاسییەوە دروستی دەکەن و گەڕاندنەوەی کەرامەت و متمانە و ڕاستگۆیی وەک پایەی بناغەیی حوکمڕانی دیموکراسی لە پێشینەدا دابنێن.
لەڕاستیدا کاردانەوەکانی تێکچوونی ژینگەیەکی سیاسی کار لە تەواوی لایەن و کوتلە سیاسییەکان دەکات. لە کاتێکدا کە پارتی دەسەڵاتدار بە هۆی پێگەی دیار و بەرچاوی خۆیەوە ڕەنگە بەشێکی بەرچاو لەو بەرپرسیارێتییە لە ئەستۆ بگرێت، بەڵام وەرینی گوتاری سیاسی کاریگەری لەسەر هەموو قەوارە سیاسییەکانی ناو کۆمەڵگەیەکی دیاریکراو هەیە، دوور نییە لە هەرێمی کوردستان یەکێتی و گۆڕان و کۆمەڵ نەوەی نوێ پێش پارتی باجە قورسەکەی بدەن مەبەستم باجی تێکچوونی ئاسایش و دەرگا بوونەوە بۆ تۆڵەکردنەوەی کۆمەڵایەتی.
نهێنی پشت جەنگەکە لاوازکردنی پارتییە ، بەڵام ئەم ڕاستتییە ناشاردرێتەوە کە وەرینی متمانە و متمانە بە دامەزراوە سیاسییەکان، شەرعیەتی هەموو لایەنەکان کەم دەکاتەوە، بەبێ گوێدانە ئاراستەی ئایدیۆلۆژی یان بوونیان لە زۆنێک کە هاوپەیمانییەکی ناوچەیی دەیپارێزێت، کاتێک هاووڵاتیان تەواوی دامەزراوەی سیاسی وەک جێی متمانە یان گەندەڵ هەست پێدەکەن، ئەوە توانای بەردەوامیی پارتە ئۆپۆزسیۆنەکان وەک بەدیلێکی بژاردە تێکدەدات و بنەما بنەڕەتییەکانی دیموکراسی فرەیی دەشێوێنێت. بۆیە بەشێکی گەورە لە لاوازی ئۆپۆزسێۆنی هەرێمی کوردستان بۆ گوتاری پڕ لە نامتمانەیی خودی ئۆپۆزسێۆن دەگەڕێتەوە.
جگە لەوەش ڕەواجدان بەو زمانەی سیاسییەکان زۆر نا بەرپرسانە لەناوکۆمەڵگەدا دەیکەنە ئاسایی، لەناو گوتاری سیاسیدا ناوبانگی هەموو ئەکتەرە سیاسییەکان لەکەدار دەکات، ئەمەش بەشدارە لە دابەزینی فراوانتری متمانەی گشتی بە پرۆسەی سیاسی. بەبێ گوێدانە پلاتفۆرمی تاکەکەسی حزبی یان سیاسەت، کولتوری بەربڵاوی سووکایەتی و گاڵتەکردن، یەکپارچەیی و لێهاتوویی هەستپێکراوی هەموو چینە سیاسییەکە تێکدەدات.
جگە لەوەش، وەرینی ڕاستگۆیی و شەفافیەت لەناو گوتاری سیاسیدا، توانای هەموو لایەنەکان بۆ گەیاندنی کاریگەرانەی ئەجێندا و ئەولەویەتەکانی خۆیان بە دەنگدەران دەخاتە ژێر پرسیارەوە. کاتێک ڕیتۆریکی سیاسی فێڵکردن لە پێشینەی کاردایە بەسەر بەشداریکردنی جەوهەریدا، ئەوا کەشوهەوای زانیاری هەڵە و زانیاری ناڕاست برەو پێ دەدات ، ئەمەش ڕێگری لە توانای هاوڵاتیان دەکات بۆ بڕیاردانی ئاگادارانە لە سەر سندوقی دەنگ دان.
بە کورتی، لە کاتێکدا ڕەنگە پارتی دەسەڵاتدار پشکێکی ناڕێژەیی لە بەرپرسیارییەتی تێکچوونی ژینگەیەکی سیاسی هەڵبگرێت، بەڵام دەرئەنجامەکانی بە کۆمەڵ لەلایەن هەموو قەوارە سیاسییەکانی ناو کۆمەڵگەیەکی دیاریکراوەوە لە ئەستۆ دەگرن. وەرینی متمانە و یەکپارچەیی لەناو گوتاری سیاسیدا، شەرعیەت و توانای ژیانی تەواوی دامەزراوەی سیاسی تێکدەدات و هەڕەشەی وجودی لەسەر سەقامگیری و یەکگرتوویی حوکمڕانی دیموکراسی دروست دەکات. بۆیە ئەرکی هەموو ئەکتەرە سیاسییەکانە کە گەڕاندنەوەی کەرامەت و متمانە و ڕاستگۆیی وەک بنەما بنەڕەتییەکانی حوکمڕانی دیموکراسی، بەبێ گوێدانە پەیوەندییەکی حزبی، لە پێشینەدا دابنێن.